Corona: schonere lucht en minder lawaai

De OMWB voert voor een breed scala aan onderwerpen toezicht en metingen uit. Van lucht tot geluid, van bodem tot geur, van afval tot water. We maakten een rondje langs de verschillende experts binnen de OMWB om de (positieve) neveneffecten van corona in beeld te brengen.

Het eerste aanspreekpunt is onze klachtencentrale. Hier kunnen mensen terecht om overlast te melden die bedrijven veroorzaken. Charles Borchardt, coördinator van de klachtendienst: “Als we 2020 vergelijken met 2019 vallen er ruwweg twee dingen op: het aantal klachten over geluidhinder is aanzienlijk lager. Dat komt vooral door de lockdowns voor de horeca en de evenementen. Die nemen elk jaar een groot deel van de geluidklachten voor hun rekening. Daar staat een forse toename tegenover van andere klachten. Vooral klachten over trillingen, lichthinder, gezondheidsklachten, afval en verontreiniging in het buitengebied. Ik denk dat de toename van deze klachten vooral te wijten is aan het feit dat mensen meer thuis waren. Opeens gingen dingen opvallen die ze voorheen niet opmerkten omdat ze tijdens werkdagen niet thuis waren. En vooral bij de eerste lockdown merkten we dat mensen sneller geïrriteerd waren. Mensen klaagden ook vaker achter elkaar over hetzelfde onderwerp.”

Geluid

De lockdowns hebben grote invloed op het geluidslandschap. Door het vele thuiswerken nam het weg- en spoorverkeer af en door het advies niet naar het buitenland te reizen bleven de vliegtuigen aan de grond. TMO (Team Metingen en Onderzoek van de OMWB) voerde tijdens de eerste lockdown vorig jaar maart een geluidmeting uit bij de rijksweg A58 ter hoogte van Goirle. Daaruit bleek dat de geluidproductie 4 tot 6 decibel lager was vergeleken met het verkeerslawaai vóór corona.

Lucht

Op satellietbeelden van de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) is mooi te zien dat de luchtkwaliteit sterk verbetert boven stedelijke gebieden die op slot gaan. In Nederland wordt dat ook vanuit verschillende hoeken bevestigd. Zo meldt milieudienst Rijnmond (DCMR) dat de lucht boven Rotterdam vorig voorjaar een stuk schoner was dan vóór de corona-maatregelen. Hoofdoorzaak: er reed veel minder verkeer door de stad. Daardoor minder stikstof, minder fijnstof en minder roet.

Marc Arts van TMO: “De OMWB meet vooral de luchtkwaliteit rondom grote industrieterreinen zoals Moerdijk. Ook meten we wat er vanaf de Rijnmond onze kant op waait. Omdat de procesindustrie, bedrijven zoals Shell in Moerdijk, ‘gewoon’ heeft doorgedraaid, zien wij in onze cijfers niet terug dat coronamaatregelen voor een schonere lucht hebben gezorgd. Wij onderhouden nauw contact met de GGD en RIVM en die gaven aan dat landelijk gezien de luchtvervuiling wel duidelijk minder was.”

Bodem

“Uit onze meetgegevens blijken geen directe effecten van de coronamaatregelen op de bodem”, zegt Marco van den Hoek, technisch bodemadviseur bij TMO. “Wel zijn er bodemprojecten vertraagd en uitgesteld. Bijvoorbeeld omdat bedrijven vanwege corona zo min mogelijk mensen tot het bedrijfsterrein toelaten. In zijn algemeenheid geldt dat effecten op de bodem doorgaans vertraagd doorwerken. Neem PFAS, een deel hiervan komt uit de schoorsteen, als uitstoot van bedrijven. Dat slaat neer. Op den duur vervuilt dat de bodem, maar daar gaat wel enige tijd overheen.”

Afvalwater

De waterzuiveringen in Nederland meten de coronadeeltjes die via de ontlasting in het rioolwater terechtkomen. Aan de hand van deze gegevens kan het RIVM (onder meer) aflezen of er een coronagolf aan komt. De vraag is wat de gevolgen zijn van de massale vaccinatie voor het rioolwater. De waterzuiveringen van de waterschappen hebben grote moeite om medicijnresten uit het afvalwater te halen. Alle medicijnenresten die in het gezuiverde water blijven zitten komen in het oppervlakte- en grondwater terecht en mogelijk weer in het drinkwater. Wat het effect is van de massale vaccinatie en de resten daarvan in het gezuiverde rioolwater is nu nog niet te zeggen.

De OMWB onderzoekt ook afvalwater. De effecten van coronamaatregelen zijn niet onder de loep genomen. Wel gelden er bij de afvalwateronderzoeken extra veiligheidsmaatregelen vanwege de coronaresten in het water.

Vuurwerk

Indirect gevolg van de coronamaatregelen is ook dat er beperkt vuurwerk mocht worden afgestoken tijdens de meest recente jaarwisseling. De aanslag op de luchtkwaliteit was hierdoor aanzienlijk minder. Uit metingen van de OMWB  blijkt dat de fijnstofconcentraties tijdens de afgelopen jaarwisseling zo’n 25% lager waren dan het jaar daarvoor. Paul Hubers, senior technisch adviseur bij TMO: “Een daling is duidelijk zichtbaar, maar de uurgemiddelde stofconcentraties bleven nog wel significant verhoogd. Het effect van het vuurwerkverbod is zeker terug te zien in de luchtkwaliteit, al zien we ook dat er ondanks het verbod toch veel vuurwerk is afgestookt.”