Omgevingsvisie-aanpak in BoZ: Van scepsis naar positieve energie
In voorbereiding op de Omgevingswet zijn gemeenten aan de slag met de ontwikkeling van onder meer een omgevingsvisie. De gemeente Bergen op Zoom kiest voor een vernieuwende aanpak. Koen Stoffer, projectleider Invoering Omgevingswet bij de gemeente reageert op vier kernthema’s.
Koen Stoffer, projectleider Invoering Omgevingswet bij de gemeente Bergen op Zoom
Wet in aantocht
Vooralsnog staat de datum van de inwerkingtreding op 1 juli 2022. Bergen op Zoom heeft drie werkstromen gedefinieerd om zich goed voor te bereiden: het instrumentarium (met daarbinnen onder meer de omgevingsvisie en het omgevingsplan), aanpassing van werkprocessen (en de digitaliseringsopgave die daarbij hoort), en de verandering in manier van werken (vaardigheden). Koen Stoffer: Onze ambitie is best hoog; we hebben hierbij een externe oriëntatie en we willen vernieuwend zijn.” Over ‘de datum’ zegt Stoffer: “Ik merk dat ik hier dubbel inzit. Aan de ene kant hoop ik dat 1 juli blijft staan. Weet je, je bent er nooit helemaal klaar voor. Dus laat nou maar komen. Aan de andere kant zie ik ook een gebrek aan capaciteit, een hoge werkdruk, dan zou uitstel niet verkeerd zijn.”
Aanpak omgevingsvisie
Bergen op Zoom ziet de omgevingsvisie als een ontwikkelingstraject voor de gemeenschapen betrekt Bergenaren, bedrijven en instanties erbij. Stoffer: “Een visie maak je sámen. Alleen dan kun je bij de uitvoering ook rekenen op medewerking begrip en draagvlak van de omgeving.” Je kan op allerlei manieren een omgevingsvisie maken. Bergen op Zoom doet dit in co-creatie. “Wij geloven in de kennis en kracht van de gemeenschap en in het samen bouwen van visie om er vervolgens ook samen uitvoering aan te geven.”
De aanpak is gericht op het versterken uitvoeringskracht door het bouwen aan en het vergroten van het netwerk en samenwerkingspotentie hierbinnen. “We spreken niet alleen uit het samen te doen, we doén het ook echt samen.” De gemeente koos voor online ontwerpateliers, werksessies vol inspiratie en gesprekken rond het kernthema ‘Aantrekkelijk en betekenisvol Bergen op Zoom’. Dit leidde tot het zogenaamde Omgevingsvisiecanvas. Het canvas geeft inhoud aan de betekenisvolle en aantrekkelijke plek die de gemeente wil zijn en vormt het fundament voor de omgevingsvisie. Het bestaat uit negen doelen/waarden die bijdragen aan het worden van een betekenisvol en aantrekkelijk Bergen op Zoom. Het Omgevingsvisiecanvas, ligt er nu, een vervolgstap is om dit concreter te maken. “Dit doen we onder andere door het definiëren van sleutelgebieden (kansrijke gebieden vanuit het Canvas) en ontwikkelscenario’s en dan het maken van een voorontwerp Omgevingsvisie.”
Cultuurverandering
“Lang niet iedereen is gewend om dit zo te doen”, zegt Stoffer over de visie-aanpak. “Binnen gemeente zit expertise. Wij denken vaak vanuit goede bedoelingen te weten wat goed is voor mensen. Nu werk je ineens anders. De gemeente is niet meer dé partij die alles doet, daar is de opgave te groot en complex voor. In het begin waren mijn collega’s enigszins sceptisch, nu zie ik vooral positieve energie. En het is natuurlijk ook best spannend, je bouwt samen als het ware een brug terwijl je er al op staat.” Hoe je intern die omslag maakt in manier van werken? Learning by doing is het codewoord, “gewoon doen in praktijk”.
Sleutel voor goede samenwerking
“Instanties zijn gewend om ‘hun eigen ding te doen’, volgens hun eigen organisatiehartslag. Ik merk dat het lastig is om dan op één lijn te komen, om de Omgevingswet-koek te verdelen in de regio.” Stoffer vindt hier met het programmateam zijn eigen weg in. “Wij hebben ons netwerk in de regio, maar ook daar buiten. We sparren, overleggen veelvuldig. En ja, in de regio heb je wel afspraken nodig onderling. Zo zitten we ook met de OMWB om tafel om te kijken naar milieu-onderwerpen zoals externe veiligheid, maar ook over andere zaken zoals leges. We zoeken elkaar op de juiste momenten gelukkig wel op.”