Case 'stikstofuitstoot': Een tevreden BOD-opdrachtgever
Het Brabants Omgevings Datalab (BOD) is de centrale plek van de drie Brabantse Omgevingsdiensten en de provincie waar data worden binnengehaald, bewerkt en gevisualiseerd, om tot informatie van toegevoegde waarde te komen. Binnen het thema stikstof bleek de samenwerking waardevol.
Aan het woord zijn Rob Segers, (Beleidsadviseur) bij ODBN en Jan van der Eerden, Medewerker handhaving/toezicht Industrieel bij ODZOB. Samen met Paul Oevermans (Toezichthouder) bij OMWB en Willem-Jan Looijmans, Adviseur Bedrijfsvoering en Informatievoorziening bij provincie Noord-Brabant waren zij opdrachtgever voor het BOD.
Het BOD ontwikkelde voor hun een dashboard waarmee in kaart gebracht werd welke niet-veehouderij bedrijven bij stikstofuitstoot de grootste risico’s veroorzaken voor de omgeving, milieu en natuur.
Opdracht
Jan van der Eerden: “De inhoud van de opdracht was tweeledig. Enerzijds het ontwikkelen van een dashboard door het BOD met bedrijfsinformatie die het mogelijk maakt de mogelijke relevantie van een bedrijf voor de Wnb vast te stellen. Anderzijds in samenspraak met toezichthouders het toetsen en verbeteren van de bruikbaarheid/betrouwbaarheid van het dasboard. Hiervoor draaien we een pilot waarin we data uit het dashboard toetsen aan de werkelijkheid.”
Rob Segers: “Toezicht en handhaving voeren wij uit op basis van het principe van risicogericht prioriteren. Dat betekent dat we de meeste aandacht besteden aan die bedrijven die, bij overschrijding van de toegestane stikstofemissie, de grootste risico’s veroorzaken voor omgeving, milieu en natuur. Het organiseren van toezicht op de emissie van stikstofverbindingen bij niet-veehouderijbedrijven is een moeilijke opgave omdat er in Brabant misschien wel een paar honderdduizend bedrijven die in aanmerking komen om toezicht op te houden. De diversiteit is enorm. Denk bijvoorbeeld aan kantoorgebouwen, zware industrie, glastuinbouw, voedselproducenten en elektriciteitsproducenten. We hadden niet goed in beeld welke bedrijven de meeste aandacht nodig hadden. Om daar een beter zicht op te krijgen heeft de provincie samen met de omgevingsdiensten besloten om het domein te definiëren en daarna te proberen om het totale bedrijvenbestand van het domein in beeld te brengen”.
Samenwerking
De drie Brabantse omgevingsdiensten en de provincie zochten de samenwerking met het BOD op. Het werd namelijk al snel duidelijk dat er heel veel bronnen en databestanden waren met informatie over welke bedrijven konden behoren tot het domein. Rob Segers: “Vaak levert een combinatie van die data het bewijs dat een bedrijf of instelling behoort tot het domein. Het werd ons snel duidelijk dat alleen een dataspecialist die goed is in het bevragen van (openbare) databestanden, het leggen van koppelingen tussen bestanden en het uitvoeren van diepte-analyses kon helpen. Het BOD is daarvoor opgericht en dus was het voor ons de ideale partner om mee te verkennen of onze wensen in concreet resultaat konden worden omgezet.”
De samenwerking verliep voorspoedig. Rob Segers en Jan van der Eerden zijn het er beiden over eens dat het een mooie ervaring was vooral door het multidisciplinaire karakter van de samenwerking. Mensen van de inhoud en beleidsmedewerkers gingen in gesprek met data-analisten om het dashboard te realiseren. Ze moesten leren elkaars taal te spreken.
Rob: “Het jargon kan heel verschillend en specialistisch zijn. Gezamenlijk formuleer je een eenduidige vraag waar een antwoord op gezocht wordt. De vraag mag nooit voor meerderlei uitleg vatbaar zijn. Het doel was een dashboard waarin allerlei bronbestanden zouden zijn opgenomen en dat makkelijk geraadpleegd kon worden. Ook door niet-specialisten.” Ze zijn het erover eens dat het een spannende en creatieve periode was waarbij veel kennis werd uitgewisseld. Jan: “Natuurlijk moet je in dit hele proces ook met beide benen op de grond blijven. Dat wat je niet als bron in het dashboard stopt kan er ook niet uitkomen. De samenwerking met het BOD was zowel op persoonlijk als professioneel vlak erg plezierig.”
Resultaten en vervolgstappen
Het dashboard is klaar en is gebruiksvriendelijk. Generalisten zoals Rob en Jan, kunnen er goed mee uit de voeten en allerlei selecties maken. Daardoor kan het dashboard al ingezet worden bij het programmeren van toekomstig toezicht. Ze willen graag in een tweede fase samen met het BOD nadenken over een verdere verfijning van het dashboard.
Rob: “Het is denk ik nuttig om samen nog eens naar de eerder geïnventariseerde bronbestanden te kijken. Niet alle bronbestanden zijn opgenomen. Dat komt omdat sommige bronnen moeilijk “bevraagbaar” waren. Denk aan data die in allerlei digitale archieven als PDF zijn opgeslagen. Soms waren de bronbestanden niet openbaar, en daarmee ook niet bruikbaar voor het dashboard. Het is goed om nog eens naar alle potentiële bronnen te kijken en de opties tegen het licht te houden. Hopelijk krijgen we daarmee een dashboard dat het domein met nog meer accuraatheid kan bepalen.”
Jan van der Eerden: “Dat laatste wat Rob zegt is wezenlijk voor het doel waarvoor het dashboard is ontwikkeld. Is er een betrouwbare uitspraak te doen over het domein en met welke foutmarge moeten we dan rekening houden? Daarvoor zou eigenlijk nog een rekenmodule achter de data moeten komen. Daarmee krijgt het dashboard nog meer waarde.”